Орталық және Солтүстік Қазақстанда тың және тыңайған жерлерді игеру кезеңінде киіктің көктемгі-күзгі көшу жолдарындағы азықтық базасының қысқару қаупі туды. Бұл тек дала жерлерінің жыртылуымен ғана емес, сонымен қатар жаз мезгілінде осы аумақтарда солтүстік өңірлерден келетін мал жайылымдарының пайда болуымен байланысты болды. Осыған байланысты ғасырлар бойы өзгермеген дала аумақтарын сақтау, аң-құстарға арналған демалыс аймағын құру, жабайы құстарға жүргізілетін бақылаусыз аңшылықты реттеу қажеттілігі туындады.
Қорғалжын қорығының құрылу және ұйымдастырылу тарихы
Күні | Түсініктеме |
1957 жыл наурыз | Қорғалжын және Теңіз көлдері аңшылық қорықтар деп жарияланды. |
1958 жыл қаңтар | Қорғалжын ауданында Боров мемлекеттік орман және аңшылық шаруашылығының филиалы құрылды. |
1958 жыл мамыр | Қорғалжын қорығының аумағы 15 000 га болды. Қон өзенінің оң жағалауында және Қорғалжын көлінің оңтүстігінде дала белдеулері орналасты. Қазіргі шекарадағы көлдер акваториясы қорық құрамына кірмеді. Жабайы жануарлардың көптігі мен тұрақты аңшылық бұл аумақтың мәртебесінің бірнеше рет өзгеруіне әкеліп, нәтижесінде қорық жойылды. |
1961–1968 жж. | Бұл кезеңде қорық алдымен Мемлекеттік аңшылық қорығы (1961 ж.), кейін Мемлекеттік орман және аңшылық шаруашылығы (1962 ж.) болып қайта құрылды. Бұл кезеңде бақылаусыз аңшылық, қамыс зауыты, ондатра фермасы, кәсіптік балық аулау, бруцеллез изоляторы, құс және мал шаруашылығы фермалары белсенді дамыды. |
1968 жыл сәуір | Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің № 214 қаулысымен Қорғалжын мемлекеттік табиғи қорығы құрылды. Жалпы аумағы – 177,2 мың га, оның ішінде 147,6 мың га – су айдыны. |
1974 жыл сәуір | Целиноград облыстық еңбекшілер депутаттары кеңесінің атқару комитетінің қаулысымен қорық маңында радиусы 2 км болатын қорғалу аймағы белгіленді. |
1975 жыл қарай | Қорық аумағында адам қызметі толық тоқтатылды. |
1976 жыл қазан | Қорық Рамсар тізіміне – халықаралық маңызы бар сулы-батпақты алқаптар қатарына енгізілді. |
1994 жыл қаңтар | Қорық аумағы 243 728 га-ға дейін ұлғайтылды. (Астана облысы Қорғалжын ауданы бойынша № 2000329 мемлекеттік актісі, Бас жоспар № 311 бойынша) |
1999 жыл маусым | Қорық аумағы қосымша 15 192 га-ға кеңейтілді (ҚР Үкіметінің № 767 қаулысы). |
2000 жыл сәуір | Қорықтың мақсаттары мен функцияларын нақтылау бойынша жарғысы қайта қаралды. |
2000 жыл маусым | Қорық «Тірі көлдер» дүниежүзілік желісіне енгізілді. |
2002 жыл | Қорғалжын және Наурызым қорықтарын ЮНЕСКО Бүкіләлемдік табиғи мұрасының кластерлік аймағы ретінде тіркеу үшін өтінім берілді. |
2003 жыл | 2004–2006 жылдарға арналған табиғатты қорғау, ғылыми зерттеу және туризмді дамыту бағдарламасы әзірленді. Бағдарлама «Қазақстан – 2030» ұлттық стратегиясымен тығыз байланысты. |
2004 жыл | Қорық БҰҰДБ және Бүкіләлемдік экологиялық зерттеулер қорының жобасына кірді. Мақсаты – әлемдік маңызы бар сулы-батпақты жерлерді сақтау және ұшып өтетін құстардың мекендеу ортасын қорғау. |
2007 жыл | Қорық аумағындағы көлдер IBA – «Маңызды құс аумақтары» тізіміне енгізілді. |
2008 жыл шілде | Қорғалжын мемлекеттік табиғи қорығы ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік табиғи мұралар тізіміне енгізілді. |
2008 жыл желтоқсан | ҚР Үкіметінің № 1183 қаулысымен қорықтың қорғалу аймағы 543 171 га-ға дейін кеңейтілді. |
2012 жыл қаңтар | Жалпы аумақ – 543 171 га, оның ішінде қорғалу аймағы – 85 453 га. |
2012 жыл ақпан | Қорғалжын мемлекеттік табиғи қорығы ЮНЕСКО-ның биосфералық резерваттар тізіміне енгізілді. |