Қорықтың орнитофаунасы аса бай әрі алуан түрлі. Мұнда құстардың 365 түрі тіркелген. Солардың 42-сі Қазақстанның Қызыл кітабына, ал 27 түрі Халықаралық табиғатты сақтау одағының (ХТСО) Қызыл тізіміне енгізілген. Қорық аумағында 133 құс түрі ұя салады. Олардың ішінде 17 түрі – сирек кездесетін және жаһандық ауқымда жойылып кету қаупі төнген құстар. Сонымен қатар, мұнда елімізге тән барлық субэндемик түрлер (4 түр) мен реликт құстардың (7 түр) барлығы кездеседі.
Миграция кезеңінде бұл жерде 219 құс түрі аялдайды, олардың 14-і Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген.
Қорықтағы құстар тізімі жыл сайын жаңа түрлермен толығып отырады. Соңғы үш жылда Орталық Қазақстан аумағында бұрын кездеспеген үш жаңа түр тіркелді(Dicrurus leucophaeus,Carpodacus roseus, Ficedula semitorquata)
Теңіз–Қорғалжын көлдер жүйесі 1976 жылдан бері халықаралық маңызы бар сулы-батпақты алқап ретінде мойындалып, Рамсар конвенциясы аясында 1а, 2а, 2с және 3а критерийлері бойынша қорғауға алынған.
Қорекке бай, кең тынысты су айдындары көптеген суқұстарын және сулы-батпақты жерлерді мекендейтін құстарды өзіне тартады. Осында 112 түр тіркелген, бұл Қазақстан бойынша белгілі 130 түрдің 87 пайызын құрайды.
Қорықтың кең акваторияларында жазғы түлеу мен күзгі көшу кезінде құстардың аса көп шоғырлануы байқалады: ондаған мың қаз, жүздеген мың өзендік және сүңгуір үйрек, сондай-ақ балшықшылар жиналады. Тек көктемгі миграция кезеңінде Үлкен Теңіз көлінің бір шығанағында ақтамақ қалытқы (Phalaropus lobatus) шамамен 500 000 тіркелген.
Ұялау кезеңінде сыбырлақ аққудың (Cygnus olor) 200 жұпқа дейінгі саны есепке алынса, түлеу кезеңінде сыбырлақ және сұңқылдақ аққулардың (Cygnus cygnus) саны 5 000-ға дейін жетеді. Бұл түрлер Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген.
2004 жылы әуеден жүргізілген бақылау нәтижесінде шамамен 3 500 бұйра бірқазан (Pelecanus crispus) анықталған, олардың 470-і жас болған. Бұл түр Халықаралық табиғатты қорғау одағының және Қазақстанның Қызыл кітабының тізіміне енгізілген.
Қорықтың су айдындары жыл сайын жойылу қаупі төніп тұрған, сирек кездесетін ақбас үйрек (Oxyura leucocephala) сияқты құстар үшін ұя салуға қолайлы мекен ретінде қызмет етеді. Бұл түр ХТҚО тізіміне және Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген.
Есептік деректерге сәйкес, жыл сайын өңірде шамамен 5 000 ақбас үйрек (Oxyura leucocephala) тіркеледі, бұл — әлемдік популяцияның шамамен 30 пайызын құрайды. Ақбас үйректін ерекше жоғары саны 2016 жылдың күзіне тән: тек қорық көлдерінде 23 000-ға жуық, ал бүкіл өңір бойынша 30 000-нан астам дарақ есепке алынған.
Аймақта балықтың мол болуы көптеген балыққоректі құстардың тұрақты мекендеуіне мүмкіндік береді: суқұзғындар, аққұтандар, шағалар, қарашақаздар мен қондырлар жиі кездеседі. Тұзды, омыртқасыздарға бай және адам аяғы баспайтын көлдер, бір қарағанда, тропикалық құсқа тән ол қоқиқаз (Phoenicopterus roseus) да өзіне тартып отыр. Жыл сайын дерлік Теңіз көлінің аралдарында 5 000-нан 15 000-ға дейін фламинго ұя салады. Бұл түр Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген.
Кей кездері олардың саны 50 000-ға дейін жетуі мүмкін. Осы өңірде қолайлы жылдары 250 000-ға дейін италақаздың (Tadorna tadorna) түлеуге жиналады.
Далалық аймақтарда Еуразия даласына тән эндемик түрлер көптеп кездеседі: қара және аққанатты бозторғайлар (Melanocorypha yeltoniensis, M. leucoptera), сондай-ақ далалық күйкентай (Falco naumanni) мен дала құладыны (Circus macrourus) тіркеледі. Соңғы екі түр Халықаралық табиғатты сақтау одағының (ХТҚО) мен Қызыл тізіміне енгізілген.
Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген сұр тырна (Grus grus) — шоғырлары 3 000-ға дейін, және ақбас тырна (Anthropoides virgo) — топталып 5 000-ға дейін жететін — бұл аймақта жиі ұшырасады. Сондай-ақ безгелдек (Tetrax tetrax) те жиі байқалуда, кейде олардың саны 200 дараққа дейін жететін топтар құрайды.
Қыста қорықты үнсіздік билейді, дегенмен бұл маусымда да тіршілік толық тоқтамайды — мұнда 30-ға жуық құс түрі қыстайды. Олардың қатарында бірқатар тұрақты мекендеушілер бар: Perdix perdix, Melanocorypha yeltoniensis, Panurus biarmicus. Сонымен қатар, аймақта солтүстіктен қыстап келетін құстар да кездеседі: Nyctea scandiaca, Buteo lagopus, Plectrophenax nivalis, Calcarius lapponicus, Eremophila alpestrisBombycilla garrulus, Carduelis flammea, Fringilla coelebs және басқа да түрлер.
Тұрақты және маусымдық түрде жаппай шоғырланатын құс түрлері
Колониямен тіршілік ететін түрлер:
- Бұйра бірқазан — 3500-ге дейін дарақ, соның ішінде шамамен 500 балапан
- Қызғылт қоқиқаз— 50 000-ға дейін
- Ақ және сұр құтан
- Суқұзғын — 10 000–15 000 дарақ
- Қарабас өгізшағала — 300–500 дарақ және т.б.
Маусымдық жиналулар:
Түлеу кезінде:
- Сұр қаз — 10–15 мыңға дейін
- Үйректер — жүздеген мың дарақ
- Сұңқылдақ және сыбырлақ аққулар — 25 000-ға дейін
- Сарыалақаз (огарь) — 70 000-ға дейін
Көктемгі және күзгі миграция кезеңінде:
- Ақбас тырна — 5 000-ға дейін
- Күжіркей — 500 000-ға дейін
- Қызылтұмсық сүңгуір үйрек — 150 000-ға дейін
- Шалшық үйрек (свиязь) — 40 000-ға дейін
- Кеңтұмсық үйрек (широконоска) — 40 000
- Дөңгелектұмсықты жүзгішқұс — 500 000–800 000 және басқа да көптеген түрлер.
Қорғалжын мемлекеттік табиғи қорығында (ҚМТҚ/КГПЗ) тіркелген құс түрлерінің тізімі
1 | Қаражемсаулы гагара | Gavia arctica | Чернозобая гагара |
2 | Қішкене сұқсыр | Tachybaptus ruficollis | Малая поганка |
3 | Қарамойын сұқсыр | Podiceps nigricollis | Черношейная поганка |
4 | Қызылмойын сұқсыр | Podiceps auritus | Красношейная поганка |
5 | Сұржақ сұқсыр | Podiceps griseigena | Серощекая поганка |
6 | Ұлкен сұқсыр | Podiceps cristatus | Большая поганка |
7 | Ұлкен суқұзғыны | Phalacrocorax carbo | Большой баклан |
8 | Қішкене суқұзғын | Phalacrocorax pygmaeus | Малый баклан |
9 | Қызғылт бірқазан | Pelecanus onocrotalus | Розовый пеликан* |
10 | Бұйра бірқазан | Pelecanus crispus | Кудрявый пеликан |
11 | Ұлкен көлбұқа | Botaurus stellaris | Большая выпь |
12 | Қішкене көлбұқа | Ixobrychus minutus | Волчок |
13 | Бақылдақ құтан | Nycticorax nycticorax | Кваква |
14 | Ұлкен аққұтан | Egretta alba | Большая белая цапля |
15 | Қішкене аққұтан | Egretta garzetta | Малая белая цапля |
16 | Қөкқұтан | Ardea cinerea | Серая цапля |
17 | Қошқыл құтан | Ardea purpurea | Рыжая цапля |
18 | Сарықүйрык | Bubulus ibis | Египедская цапля |
19 | Сары құтан | Ardeola rulloides | Желтая цапля |
19 | Жалбағай | Platalea leucorodia | Колпица |
20 | Қарабай | Plegadis falcinellus | Каравайка |
21 | Қара дегелек | Ciconia nigra | Черный аист |
22 | Ақ дегелек | Ciconia ciconia | Белый аист |
23 | Қоқиқаз | Phoenicopterus roseus | Обыкновенный фламинго |
24 | Кіші қоқиқаз | Phoniconainaias minor | Малый фламинго |
25 | Қарашақаз | Branta bernicla | Черная казарка* |
26 | Қызылжемсаулы қарашақаз | Branta ruficollis | Краснозобая казарка |
27 | Ақжағал қарашақаз | Branta leucopsis | Белощекая казарка* |
28 | Сұр қаз | Anser anser | Серый гусь |
29 | Ақмандайлы қаз | Anser albifrons | Белолобый гусь |
30 | Шиқылдақ қаз | Anser erythropus | Пискулька |
31 | Қырманқаз | Anser fabalis | Гуменник |
32 | Ақ қаз | Chen caerulesc | Белый гусь |
33 | Ақбас қаз | Eulabeia indica | Горный гусь |
33 | Сыбырлақ ақку | Cygnus olor | Лебедь-шипун |
34 | Сұңқылдақ аққу | Cygnus cygnus | Лебедь-кликун |
35 | Кіші ақку | Cygnus bewickii | Малый лебедь* |
36 | Сарыалақаз | Tadorna ferruginea | Огарь |
37 | Италақаз | Tadorna tadorna | Пеганка |
38 | Барылдауық үйрек | Anas platyrhinchos | Кряква |
39 | Ысылдақ шүрегей | Anas crecca | Чирок-свистунок |
40 | Қоңыр үйрек | Anas strepera | Серая утка |
41 | Сарыайдар үйрек | Anas penelope | Свиязь |
42 | Бізқұйрық үйрек | Anas acuta | Шилохвость |
43 | Даурықпа шүрегей | Anas querquedula | Чирок-трескунок |
44 | Жалпақтұмсықты үйрек | Anas clypeata | Широконоска |
45 | Қызылтұмсық сүңгуір | Netta rufina | Красноносый нырок |
46 | Көк сүңгуір | Aythya ferina | Красноголовый нырок |
47 | Алакөз сүңгуір | Aythya nyroca | Белоглазая чернеть |
48 | Айдарлы сүңгуір | Aythya fuligula | Хохлатая чернеть |
49 | Теңіз сүңгуір | Aythya marila | Морская чернеть |
50 | Ұшқыр үйрек | Clangula hyemalis | Морянка |
51 | Сусылдақ | Bucephala clangula | Гоголь |
52 | Кәдімгі тұрпан | Melanitta fusca | Турпан |
53 | Ақбас үйрек | Oxyura leucocephala | Савка |
54 | Кіші бейнарық | Mergus albellus | Луток |
55 | Секпілтөс бейнарық | Mergus serrator | Длинноносый крохаль |
56 | Ұлкен бейнарық | Mergus merganser | Большой крохаль |
57 | Балықшы тұйғын | Pandion haliaetus | Скопа |
58 | Аражегіш | Pernis apivorus | Обыкновенный осоед* |
59 | Айдарлы аражагіш | Pernis ptilorhynchos | Хохлатый осоед |
60 | Қара кезқұйрық | Milvus migrans | Черный коршун |
61 | Түз құладыны | Circus cyaneus | Полевой лунь |
62 | Дала құладыны | Circus macrourus | Степной лунь |
63 | Шалғын құладыны | Circus pygargus | Луговой лунь |
64 | Саз құладыны | Circus aeruginosus | Болотный лунь |
65 | Шығыс саз құладыны | Circus spilonotus | Восточный болотный лунь |
66 | Қаршыға | Accipiter gentilis | Тетеревятник |
67 | Қырғи | Accipiter nisus | Перепелятник |
68 | Мықи | Accipiter badius | Тювик |
69 | Айнақанат тілеміш | Buteo lagopus | Зимняк |
70 | Жүнбалақ тілеміш | Buteo rufinus | Курганник |
71 | Жамансары | Buteo buteo | Сарыч |
72 | Жыланжегіш бүркіт | Circaetus gallicus | Змееяд** |
73 | Бақалтақ бүркіт | Hieraaetus pennatus | Орел-карлик* |
74 | Дала қыраны | Aquila nipalensis | Степной орел |
75 | Шаңқылдақ қыран | Aquila clanga | Большой подорлик |
76 | Қаракұс | Aquila heliaca | Могильник* |
77 | Бүркіт | Aquila chrysaetos | Беркут |
78 | Кезқұйрықты субүркіті | Haliaeetus leucorhyphus | Орлан-долгохвост |
79 | Аққұйрықты субүркіті | Haliaeetus albicilla | Орлан-белохвост |
80 | Тазқара | Aegypius monachus | Черный гриф |
81 | Ақбас құмай | Gyps fulvus | Белоголовый сип |
82 | Ақсүңқар | Falco rusticolus | Кречет |
83 | Лашин | Falco peregrinus | Сапсан |
84 | Ителгі | Falco cherrug | Балобан |
85 | Тұрымтай | Falco columbarius | Дербник |
86 | Жағалтай | Falco subbuteo | Чеглок |
87 | Бөктергі | Falco vespertinus | Кобчик |
88 | Дала күйкентай | Falco naumanni | Степная пустельга |
89 | Кәдімгі күйкентай | Falco tinnunculus | Обыкновенная пустельга |
90 | Аққұр | Lagopus lagopus | Белая куропатка |
91 | Сұр шіл | Perdix perdix | Серая куропатка |
92 | Қырғаүыл | Phasanianus colchicus | Фазан |
93 | Бөдене | Coturnix coturnix | Перепел |
94 | Ақ тырна | Grus leucogeranus | Стерх |
95 | Сұр тырна | Grus grus | Серый журавль |
96 | Ақбас тырна | Anthropoides virgo | Журавль-красавка |
97 | Сутартар | Rallus aquaticus | Пастушок |
98 | Тартар | Porzana porzana | Погоныш |
99 | Кішкене тартар | Porzana parva | Малый погоныш |
100 | Титтей тартар | Porzana pusilla | Погоныш-крошка |
101 | Шәукілдек | Crex crex | Коростель |
102 | Қызылқасқа сутартар | Gallinula chloropus | Камышница |
103 | Қасқалдақ | Fulica atra | Лысуха |
104 | Дуадақ | Otis tarda | Дрофа |
105 | Безгелдек | Tetrax tetrax | Стрепет |
106 | Жек дуадақ | Chlamydotis undulata | Джек |
107 | Тырду | Burhinus oedicnemus | Авдотка |
108 | Маусымқұс | Pluvialis squatarola | Тулес |
109 | Қошқылқанат татрең | Pluvialis dominica | Азиатская ржанка |
110 | Алтынжон татрең | Pluvialis apricaria | Золотистая ржанка |
111 | Шүрілдек торғай | Charadrius hiaticula | Галстучник |
112 | Шаушүрілдек торғай | Charadrius dubius | Малый зуек |
113 | Теңіз шүрілдеқ торғайы | Charadrius alexandrinus | Морской зуек |
114 | Моңғол шүрілдегі | Charadrius mongolus | Монгольский зуек |
115 | Сарысағақ шүрілдегі | Charadrius asiaticus | Азиатский зуек |
116 | Алқалы татрең | Eudromias morinellus | Хрустан |
117 | Тарғақ | Chettusia gregaria | Кречетка |
118 | Қызғыш | Vanellus vanellus | Чибис |
119 | Тасшарлаған | Arenaria interpres | Камнешарка |
120 | Ұзынсирақ балшықшы | Himantopus himantopus | Ходулочник |
121 | Бізтұмсық | Recurvirostra avocetta | Шилоклювка |
122 | Сауысқан балшықшы | Haematopus ostralegus | Кулик-сорока |
123 | Бұлыңғыр балшықшы | Tringa ochropus | Черныш |
124 | Бөрте балшықшы | Tringa glareola | Фифи |
125 | Үлкен балшықшы | Tringa nebularia | Большой улит |
126 | Шөпілдек | Tringa totanus | Травник |
127 | Тәкілдек балшықшы | Tringa erythropus | Щеголь |
128 | Бұлақшы | Tringa stagnatilis | Поручейник |
129 | Мамырқұс | Actitis hypoleucos | Перевозчик |
130 | Қайқытұмсық балшықшы | Xenus cinereus | Мородунка |
131 | Ақжағал қалытқы | Phalaropus fulicarius | Плосконосый плавунчик |
132 | Ақтамақ қалытқы | Phalaropus lobatus | Круглоносый плавунчик |
133 | Күжіркей | Phylomahcus pugnax | Турухтан |
134 | Құмғақша | Calidris minuta | Кулик-воробей |
135 | Қызылмойын құмдауық | Calidris ruficolis | Песочник-красношейка** |
136 | Ұзынсаусақ құмдауық | Calidris subminuta | Длинопалый песочник** |
137 | Аққұйрық қалытқы | Calidris temminckii | Белохвостый песочник |
138 | Қызылтөс құмдауық | Calidris feruginea | Краснозобик |
139 | Қаратөс құмдауық | Calidris alpine | Чернозобик |
140 | Исландия құмдауығы | Calidris canutus | Исландский песочник** |
141 | Құмқұс | Calidris alba | Песчанка |
142 | Тұнбашы | Limicola falcinellus | Грязовик |
143 | Шаушалшық | Lymnocriptes minutus | Гаршнеп |
144 | Тауқұдірет | Gallinago gallinago | Бекас |
145 | Жылқышы | Scolopax rusticola | Вальдшнеп |
146 | Құртамыш шалшықшы | Numenius minutus | Кроншнеп малютка |
147 | Нәзіктұмсықты шалшықты | Numenius tenuirostris | Тонкоклювый кроншнеп |
148 | Үлкен шалшықты | Numenius arquata | Большой кроншнеп |
149 | Қасқа шалшықшы | Numenius phaeopus | Средний кроншнеп |
150 | Үлкен шырғалақ | Limosa limosa | Большой веретенник |
151 | Кіші шырғалақ | Limosa lapponica | Малый веретенник |
152 | Тарбақ шырғалақ | Limnodromus semipalmatus | Азиатский бекасовидный веретенник** |
153 | Шабындық қарақасы | Glareola pratincola | Луговая тиркушка* |
154 | Дала қарақасы | Glareola nordmanni | Степная тиркушка |
155 | Орта құрақтұмсық | Stercorarius pomarinus | Средний поморник |
156 | Қысқақұйрық құрақтұмсық | Stercorarius parasiticus | Короткохвостый поморник |
157 | Қарабас өгізшағала | Larus ichthyaetus | Черноголовый хохотун |
158 | Мойнақ немесе алакөз | Larus relictus | Реликтовая чайка |
159 | Қарабас шағала | Larus melanocephalus | Черноголовая чайка** |
160 | Кіші шағала | Larus minutus | Малая чайка |
161 | Көл шағаласы | Larus ridibundus | Озерная чайка |
162 | Теңіз шағаласы | Larus genei | Морской голубок |
163 | Сібір бозшағаласы | Larus heuglini | Восточная клуша** |
164 | Өгізшағала | Larus cachinnans | Хохотунья |
165 | Дуанбас | Larus huperboreus | Бургомистр |
166 | Көк шағала | Larus canus | Сизая чайка |
167 | Үшсаусақты шағала | Rissa trydactyla | Моевка** |
168 | Қара қарқылдақ | Chlidonias niger | Черная крачка |
169 | Аққанат қарқылдақ | Chlidonias leucopterus | Белокрылая крачка |
170 | Ақжағал қарқылдақ | Chlidonias hybrida | Белощекая крачка |
171 | Өзен қарқылдағы | Sterna hirunda | Речная крачка |
172 | Қаратұмсық қарқылдақ | Gelochelidon nilotica | Чайконосая крачка |
173 | Үлкен қарқылдақ | Hydroprogne caspia | Чеграва |
174 | Кіші қарқылдақ | Sterna albifrons | Малая крачка |
175 | Қарабауыр бұлдырық | Pterocles orientalis | Чернобрюхий рябок |
176 | Ақбауыр бұлдырық | Pterocles alchata | Белобрюхий рябок** |
177 | Қылқұйрық бұлдырық | Syrrhaptes paradoxus | Саджа |
178 | Дыркептер | Columba palumbus | Вяхирь |
179 | Тұз кептері | Columba oenas | Клинтух |
180 | Көк кептер | Columba livia | Сизый голубь |
181 | Сақиналы түркептер | Streptopelia decaocto | Кольчатая горлица* |
182 | Кәдімгі түркептері | Streptopelia turtur | Обыкновенная горлица |
183 | Үлкен түркептер | Streptopelia orientalis | Большая горлица |
184 | Кіші түркептер | Strptopelia senegalensis | Малая горлица |
185 | Кәдімгі көкек | Cuculus canorus | Обыкновенная кукушка |
186 | Меңіреу көкек | Cuculus saturatus | Глухая кукушка |
187 | Ақ жапалақ | Nyctea scandiaca | Полярная сова |
188 | Үкі | Bubo bubo | Филин |
189 | Құлақты жапалақ | Asio otus | Ушастая сова |
190 | Саз жапалағы | Asio flammeus | Болотная сова |
191 | Маубас жапалақ | Otus scops | Сплюшка |
192 | Орман байғызы | Aegolius funereus | Лесной сыч |
193 | Байғыз | Athene noctua | Домовый сыч |
194 | Байғызша | Glaucidium passerinum | Воробьиный сычик |
195 | Кезқұйрық жапалақ | Strix uralensis | Длиннохвостая неясыть |
196 | Кәдімгі тентекқұс | Caprimulgus europaeus | Обыкновенный козодой |
197 | Қара сұрқарлығаш | Apus apus | Черный стриж |
198 | Көкқарға | Coracias garrulus | Сизоворонка |
199 | Зымыран | Alcedo atthis | Зимородок |
200 | Сарыалқым аражегіш | Merops apiaster | Золотистая щурка |
201 | Жасыл аражегіш | Merops superciliosus | Зеленая щурка |
202 | Бәбісек | Upupa epops | Удод |
203 | Дүпілдек | Junx torquila | Вертишейка |
204 | Үлкен тоқылдақ | Dendrocopus major | Большой пестрый дятел |
205 | Кіші тоқылдақ | Dendrocopus minor | Малый пестрый дятел* |
206 | Боз тоқылдақ | Picus canus | Седой дятел |
207 | Жар қарлығашы | Riparia riparia | Береговая ласточка |
208 | Сұр қарлығаш | Riparia diluta | Бледная ласточка |
209 | Қыстау қарлығашы | Hirundo rustica | Деревенская ласточка |
210 | Кент қарлығашы | Delichon urbica | Городская ласточка |
211 | Кіші бозторғай | Calandrella brachydactyla | Малый жаворонок |
212 | Сұр бозторғай | Calandrella rufescens | Серый жаворонок |
213 | Дала бозторғайы | Calandrella calandra | Степной жаворонок |
214 | Қостеңбелді бозторғай | Melanocorypha bimaculata | Двупятнистый жаворонок |
215 | Аққанат бозторғай | Melanocorypha leucoptera | Белокрылый жаворонок |
216 | Қара бозторғай | Melanocorypha yeltoniensis | Черный жаворонок |
217 | Құлақты бозторғай | Eremophila alpestris | Рогатый жаворонок |
218 | Орман бозторғайы | Lullula arborea | Лесной жаворонок** |
219 | Шабындық бозторғайы | Alauda arvensis | Полевой жаворонок |
220 | Түз жадырағы | Anthus campestris | Полевой конек |
221 | Орман жадырағы | Anthus trivialis | Лесной конек |
222 | Жасыл жадырақ | Anthus hodgsoni | Зеленый конек** |
223 | Сібір жадырағы | Anthus gustavi | Сибирский конек** |
224 | Шиаяқ жадырақ | Anthus pratensis | Луговой конек |
225 | Қызылтөс жадырақ | Anthus cervinus | Краснозобый конек** |
226 | Тау жадырағы | Anthus spinoletta | Горный конек |
227 | Сары шақшақай | Motacilla flava beema | Желтая трясогузка |
228 | Қарабас шақшақай | Motacilla feldegg | Черноголовая трясогузка |
229 | Сарымаңдай шақшақай | Motacilla lutea | Желтолобая трясогузка |
230 | Сарыбас шақшақай | Motacilla citreola | Желтоголовая трясогуз. |
231 | Тау шақшақайы | Motacilla cinerea | Горная трясогузка |
232 | Ақ шақшақай | Motacilla alba | Белая трясогузка |
233 | Қарамойын шақшақай | Motacilla personata | Маскированная трясогузка |
234 | Қызылқұйрық тағанақ | Lanius phoenicuroides | Туркестанский жулан |
235 | Жасылбас тағанақ | Lanius collurio | Европейский жулан |
236 | Кезқұйрық тағанақ | Lanius schach | Длиннохвостый сорокопут* |
237 | Кіші тағанақ | Lanius minor | Чернолобый сорокопут |
238 | Үлкен тағанақ | Lanius excubitor | Серый сорокопут |
239 | Мысықторғай | Oriolus oriolus | Иволга |
240 | Қараторғай | Sturnus vulgaris | Скворец |
241 | Алаторғай | Sturnus roseus | Розовый скворец |
242 | Сарыжағал қараторғай | Acridotheres tristis | Майна* |
243 | Жорғаторғай | Garrulus glandarius | Сойка |
244 | Сауысқан | Pica pica | Сорока |
245 | Самыркеш | Nucifraga caryocatactes | Кедровка |
246 | Шауқарға | Corvus monedula | Галка |
247 | Таған | Corvus frugilegus | Грач |
248 | Қара қарға | Corvus corone | Черная ворона |
249 | Ала қарға | Corvus cornix | Серая ворона |
250 | Құзғын | Corvus corax | Обыкновенный ворон* |
251 | Самыр | Bombycilla garrulus | Свиристель |
252 | Сібір содырғысы | Prunella montanella | Сибирская завирушка |
253 | Қаратамақ содырғы | Prunella atrogularis | Черногорлая завирушка** |
254 | Орман содырғысы | Prunella modularis | Лесная завирушка |
255 | Жалпаққұйрық бұлбұлша | Cettia cetti | Широкохвостка |
256 | Бұлбұлүн шырқылдақ | Locustella luscinioides | Соловиный сверчок |
257 | Кәдімгі шырылдақ | Locustella naevia | Обыкновенный сверчок |
258 | Шитұмсық айқабақ | Lusciniola melanopogon | Тонкоклювая камышевка** |
259 | Жолақбас айқабақ | Acrocephalus schoenobaenus | Камышевка-барсучок |
260 | Қызғылтсары айқабақ | Acrocephalus agricola | Индийская камышевка |
261 | Бақ айқабағы | Acrocephalus dumetorum | Садовая камышевка |
262 | Саз айқабағы | Acrocephalus palustris | Болотная камышовка |
263 | Қамыс айқабағы | Acrocephalus scirpaceus | Тростниковая камышевка |
264 | Шырылдауық айқабақ | Acrocephalus arundinaceus | Дроздовидная камышевка |
265 | Жасыл айқабақ | Hippolais icterina | Зеленая пересмешка |
266 | Үлкен міңгірлек | Hippolais caligata | Северная бормотушка |
267 | Қаршығарең сандуғаш | Sylvia nisoria | Ястребиная славка |
268 | Қарабас сандуғаш | Sylvia atricapilla | Черноголовая славка** |
269 | Бақ сандуғашы | Sylvia borin | Садовая славка |
270 | Сұр сандуғаш | Sylvia communis | Серая славка |
271 | Боз сандуғаш | Sylvia curruca | Славка-завирушка |
272 | Тау сандуғашы | Sylvia althaea | Горная славка** |
273 | Шөл сандуғашы | Sylvia nana | Пустынная славка** |
274 | Көктем сарықасы | Phylloscopus trochilus | Пеночка-весничка |
275 | Саяшыл сарықас | Phylloscopus collybita | Пеночка-теньковка |
276 | Сайрауық сарықас | Phylloscopus sibilatrix | Пеночка-трещетка* |
277 | Тал сарықасы | Phylloscopus borealis | Пеночка-таловка** |
278 | Жасыл сарықас | P. trochiloides viridanus | Зеленая пеночка |
279 | Арай сарықасы | Phylloscopus inornatus | Пеночка-зарничка* |
280 | Сүр сарықас | Phylloscopus humei | Пеночка тусклая |
281 | Әсем сарықас | Phylloscopus proregulus | Корольковая пеночка** |
282 | Үнді сарықасы | Phylloscopus griseola | Индийская пеночка* |
283 | Сарыбас шөже | Regulus regulus | Желтоголовый королек* |
284 | Теңбіл шыбыншы | Ficedula hypoleuca | Мухоловка-пеструшка** |
285 | Кіші шыбыншы | Ficedula parva | Малая мухоловка |
286 | Сұр шыбыншы | Muscicapa striata | Серая мухоловка |
287 | Қарабас шақшақ | Saxicola torquata | Черноголовый чекан |
288 | Жағал шақшақ | Saxicola rubetra | Луговой чекан |
289 | Кәдімгі тасшымшық | Oenanthe oenanthe | Обыкновенная каменка |
290 | Қасқа тасшымшық | Oenanthe pleshanka | Плешанка |
291 | Шөл тасшымшығы | Oenanthe deserti | Пустынная каменка |
292 | Шыбжың тасшымшық | Oenanthe isabellina | Каменка-плясунья |
293 | Ала сайрауық | Monticola saxatilis | Пестрый каменный дрозд** |
294 | Көк сайрауық | Monticola solitarius | Синий каменный дрозд* |
295 | Кәдімгі қызылқұйрық | Phoenicurus phoenicurus | Обыкновенная горихвостка |
296 | Қошқыл қызылқұйрық | Phoenicurus ochruros | Горихвостка чернушка |
297 | Таңшымшық | Erithacus rubecula | Зарянка |
298 | Кәдімгі бұлбұл | Luscinia luscinia | Обыкновенный соловей |
299 | Оңтүстік бұлбұлы | Luscinia megarhynchos | Южный соловей |
300 | Тоғай бүлбүлы | Cercotrichas galactotes | Тугайный соловей |
301 | Алабұлбұл | Luscinia svecica | Варакушка |
302 | Көкқұйрық | Tarsiger cyanurus | Синехвостка |
303 | Қызылжемсаулы сайрақ | Turdus ruficollis | Краснозобый дрозд* |
304 | Қаражемсаулы сайрақ | Turdus atrogularis | Чернозобый дрозд* |
305 | Шетен сайрағы | Turdus pillaris | Рябинник |
306 | Қара сайрақ | Turdus merula | Черный дрозд** |
307 | Аққабақ сайрақ | Turdus iliacus | Дрозд-белобровик |
308 | Әуезшіл сайрақ | Turdus philomelos | Певчий дрозд |
309 | Қылғытпа сайрақ | Turdus viscivorus | Деряба |
310 | Шұбар сайрақ | Zoothera dauma | Земляной дрозд |
311 | Мұртты шымшық | Panurus biarmicus | Усатая синица |
312 | Кезқұйрық шымшық | Aegithalos caudatus | Ополовник *** |
313 | Кәдімгі құрқылтай | Remiz pendulinus | Обыкновенный ремез |
314 | Шөре шымшық | Parus ater | Московка* |
315 | Көкшіл шымшық | Parus caeruleus | Лазоревка* |
316 | Ақ шымшық | Parus cyanus | Князек |
317 | Сарыбауыр шымшық | Parus major | Большая синица |
318 | Орман көктекесі | Sitta europaea | Обыкновенный поползень** |
319 | Кәдімгі шиқылдақ | Certhia familiaris | Обыкновенная пищуха** |
320 | Үй торғайы | Passer domesticus | Домовый воробей |
321 | Қаратөс торғай | Passer hispaniolensis | Испанский воробей** |
322 | Жауторғай | Passer montanus | Полевой воробей |
323 | Қылан торғай | Passer indicus | Индийский воробей |
Сексеүіл торғайы | Passerammodendri | Саксаульный воробей | |
324 | Жаурауық | Fringilla coelebs | Зяблик |
325 | Құнақ | Fringilla montifringilla | Юрок |
326 | Қызылтелпекті құнақ | Serinus pusillus | Красношапочный вьюрок** |
327 | Жасылтуылжық | Chloris chloris | Зеленушка** |
328 | Шымшық | Spinus spinus | Чиж |
329 | Кәдімгі пайыз | Carduelis carduelis | Обыкновенный щегол |
330 | Шоңайнақ | Acanthis cannabina | Коноплянка |
331 | Тау шоңайнағы | Acanthis flavirostris | Горная чечетка |
332 | Шекілдек | Acanthis flammea | Чечетка |
333 | Күл шекілдек | Acanthis hornemanni | Пепельная чечетка |
334 | Шөл құнақ | Rhodospiza obsoleta | Буланый вьюрок |
335 | Кәдімгі құралай | Carpodacus erythrinus | Обыкновенная чечевица |
336 | Кезқұйрық самыр | Uragus sibiricus | Урагус |
337 | Шыршашыл қайшауыз | Loxia curvirostra | Клест-еловик |
338 | Кәдімгі суықторғай | Pyrrhula pyrrhula | Обыкновенный снегирь |
339 | Боз суықторғай | Pyrrhula cineracea | Серый снегирь* |
340 | Кәдімгі ементұмсық | Coccothraustes coccothraustes | Обыкновенный дубонос |
341 | Тарышыл сұлыкеш | Emberiza calandra | Просянка** |
342 | Кәдімгі сұлыкеш | Emberiza citrinella | Обыкновенная овсянка |
343 | Ақбас сұлыкеш | Emberiza leucocephala | Белошапочная овсянка |
344 | Қамыс сұлыкеші | Emberiza shoeniclus | Тростниковая овсянка |
345 | Құрқылтайрең сұлыкеш | Emberiza rustica | Овсянка-ремез |
346 | Шөже сұлыкеш | Emberiza pusilla | Овсянка-крошка |
347 | Еменшіл сұлыкеш | Emberiza aureola | Овсянка-дубровник |
348 | Бақ сұлыкеші | Emberiza hortulana | Садовая овсянка |
349 | Жартас сұлыкеші | Emberiza buchanani | Скалистая овсянка* |
350 | Сарғалдақ сұлыкеш | Emberiza bruniceps | Желчная овсянка |
351 | Жолторғай | Calcarius lapponicus | Лапландский подорожник |
352 | Ақторғай | Plectrophenax nivalis | Пуночка |
353 | Үлкен мықи | Accipiter brevipes | Европейский тювик |
354 | Сарғышқызыл сайрақ | Turdus eunomus | Бурый дрозд |
355 | Ақмойнақ шыбыншы | Ficedula albicollis | Мухоловка-белошейка |
356 | Dicrurus leucophaeus | Пепельный дронго | |
357 | Сібір тағанақ | Lanius сristatus | Сибирский жулан |
358 | Сары кіші ізетші | Tringa flavipes | Малый желтоногий улит |
359 | Дала жадырағы | Anthus richardi | Степной конек |
360 | Жағалы шыбыншы | Ficedula semitorquata | Полуошейниковая мухоловка |
361 | Ақ жапалақ | Nyctea scandiaca | Белая сова |
362 | Үнді мысықторғай | Oriolus kundoo | Индийская иволга |
363 | Шұбар сайрақ | Zoothera dauma | Земляной дрозд |
364 | Ақ шымшық | Parus cyanus | Белая лазоревка |
365 | Бидайлық | Flaco pelegrinoides | Шахин |
Қорғалжын қорығының Қазақстанда Қызыл кітапқа енгізілген және сирек кездесетін құстардың негізгі тізімі
Латинское название | Русское название | Красная книга Казах-стана | Red List of IUCN | Энде-мич-ность | Примечание |
Pelecanus crispus | Кудрявый пеликан | КК | RL | ||
Pelecanus onocrotalus | Розовый пеликан | КК | |||
Egretta garzetta | Цапля малая белая | КК | Единичные залеты | ||
Ardeola rulloides | Желтая цапля | КК | Единичный залет | ||
Plegadis falcinellus | Каравайка | КК | Единичные залеты | ||
Platalea leucorodia | Колпица | КК | |||
Ciconia nigra | Аист черный | КК | Единичные залеты | ||
Phoenicopterus roseus | Фламинго | КК | |||
Cygnus cygnus | Лебедь-кликун | КК | |||
Cygnus bewickii | Лебедь малый | КК | |||
Branta ruficollis | Казарка краснозобая | КК | RL | ||
Anser erythropus | Пискулька | КК | RL | ||
Aythya nyroca | Белоглазая чернеть | КК | RL | . | |
Oxyura leucocephala | Савка | КК | RL | ||
Melanitta fusca | Турпан | КК | |||
Pandion haliaetus | Скопа | КК | |||
Aegypius monachus | Бурый гриф | RL | |||
Circus macrourus | Степной лунь | RL | |||
Сircaetus gallicus | Змееяд | КК | |||
Hieraaetus pennatus | Орел-карлик | КК | |||
Aquila nipalensis | Степной орел | КК | |||
clanga | Подорлик большой | RL | |||
Aquila heliaca | Могильник | КК | RL | ||
chrysaetos | Беркут | КК | |||
Haliaeetus leucoryphus | Орлан-долгохвост | КК | RL | Единичные залеты | |
Haliaeetus albicilla | Орлан-белохвост | КК | |||
Falco vespertinus | Кобчик | RL | |||
Falco rusticolus | Кречет | КК | Единичные залеты | ||
Falco cherrug | Балобан | КК | |||
Falco peregrinus | Сапсан | КК | |||
Falco naumanni | Степная пустельга | RL | |||
Grus leucogeranus | Стерх | КК | RL | Единичные залеты | |
Grus grus | Серый журавль | КК | |||
Anthropoides virgo | Журавль-красавка | КК | |||
Crex crex | Коростель | RL | |||
Otis tarda | Дрофа | КК | RL | ||
Tetrax tetrax | Стрепет | КК | RL | ||
Chlamydotis undulata | Дрофа-красотка | КК | RL | Единичные залеты | |
Chettusia gregaria | Кречетка | КК | RL | Эндем. | |
Glareola nordmanni | Степная тиркушка | RL | Эндем. | ||
Numenius minutus | Кроншнеп-малютка | KK | |||
Numenius tenuirostris | Кроншнеп тонкоклювый | КК | RL | ||
Numenius arquata | Большой кроншнеп | RL | |||
Limnodromus semipalmatus | Веретенник азиатский бекасовидный | КК | RL | Единичные залеты | |
Limosa limosa | Большой веретенник | RL | |||
Larus ichthyaetus | Черноголовый хохотун | КК | |||
Larus relictus | Реликтовая чайка | KK | RL | Единичные залеты | |
Pterocles orientalis | Рябок чернобрюхий | КК | Единичные залеты | ||
Pterocles alchata | Рябок белобрюхий | КК | Единичные залеты | ||
Syrrhaptes paradoxus | Саджа | КК | |||
Bubo bubo | Филин | КК | |||
Coracias garrulus | Сизоворонка | RL | |||
Emberiza aureola | Овсянка-дубровник | RL | Единичные залеты | ||